Układy dozowania stosowane są szeroko praktycznie w każdej gałęzi przemysłu. Układy takie składają się z kilku urządzeń i pozwalają na porcjowanie określonych mediów – zarówno gazów, jak i cieczy, a czasami również materiałów sypkich.
Do elementów układów dozowania zaliczamy najczęściej przepływomierz, urządzenie regulujące dozowanie (elektrozawór, zawór pneumatyczny) oraz komputer dozowania, zwany także dozownikiem. Czasami zamiast zaworu, następuje regulacja tylko urządzeniem tłoczącym jakim zazwyczaj jest pompa.
Przepływomierz
Chyba najpopularniejszymi przepływomierzami stosowanymi w układach dozowania są przepływomierze turbinkowe (czasami opisywane jako turbinowe). Dlaczego właśnie one? Ano dlatego, że posiadają one bardzo szybki czas reakcji i charakteryzują się wysoką dokładnością dochodzącą do wartości 0,5% wartości odczytanej dla cieczy i 1% dla gazów. Ponadto „turbinki” posiadają szeroką gamę wykonania od przepływomierzy do małych przepływów, poprzez super precyzyjne, aż po wykonanie przemysłowe (ATEX, stal kwasoodporna, teflon).
Innym rodzajem przepływomierzy, które mogą być zastosowane są przepływomierze masowe Coriolisa. Masowce charakteryzują się dużą dokładnością wartości odczytywanej 0,1% dla cieczy i 0,5% dla gazów. Posiadają wykonanie, podobnie jak w przypadku przepływomierzy turbinkowych, dla substancji wybuchowych i palnych oraz agresywnych chemicznie. Przepływomierze te umożliwiają dozowanie bez konieczności podłączenia komputera dozowania – elektronika przetwornika posiada funkcję dozowania. Jest to jednak często uciążliwe w użyciu z uwagi na głębokie „wchodzenie” w poszczególne elementy menu. Wadą masowców jest ich cena – zdecydowanie wyższa od „turbinek”.
Ostatnim rodzajem przepływomierzy, których używa się w dozowaniu to przepływomierze elektromagnetyczne, które jednak z uwagi na stosunkowo długi czas reakcji stosowane są w przypadku dużych ilości cieczy (wymagają one całkowitego wypełnienia urządzenia).
Zawory
W automatyce przemysłowej mamy szeroką gamę zaworów możliwych do zastosowania w układach dozowania. Zaliczamy do nich elektrozawory, zawory pneumatyczne oraz zawory regulacyjne z zabudowanym na nich siłownikiem. Najczęściej używane są elektrozawory, które znajdują zastosowanie dla cieczy oraz gazów. Posiadają wykonanie przeciwwybuchowe oraz, podobnie jak przepływomierze, wykonanie odporne na agresywne chemikalia. Jeżeli mamy do czynienia z cieczami bardzo lepkimi np. oleje jadalne, oleje przemysłowe, emulsje, dodatki ropopochodne, najlepiej użyć zawory pneumatyczne. Zawory z zabudowanym siłownikiem stosowane są natomiast najczęściej w przypadku dozowania dużych ilości medium oraz niewymaganym szybkim czasem zamknięcia.
Komputer dozowania
Sercem układu dozowania jest komputer dozowania/przepływu, zwany także dozownikiem. Do niego doprowadzany jest sygnał wyjściowy z przepływomierza, jak również sygnały wychodzące do elementów regulujących, którymi są zawory. Sygnałami wyjściowymi z przepływomierza są: sygnał impulsowy (prostokątny bądź sinusoidalny) oraz sygnał analogowy prądowy 0/4-20 mA. Sygnały sterujące pochodzące z komputera przepływu to przeważnie sygnały przekaźnikowe (o charakterystyce zestyku normalnie zamkniętego). Coraz częściej komputer dozowania posiada także dodatkowe wyjścia tj. RS485 Modbus RTU, Ethernet bądź USB; umożliwiające swobodą. Na rynku urządzeń tego rodzaju jest szeroka gama. Możemy znaleźć urządzenia o różnym stopniu skomplikowania,
od bardzo prostych do znacznie złożonych.
Mam nadzieję, że ten krótki artykuł choć trochę przybliżył tematykę układów dozowania.
Autor:
Przepływu-entuzjasta
