Na podstawie wag przemysłowych wyjaśnimy dziś Państwu, czym jest legalizacja a czym wzorcowanie. To pojęcia, które często mylnie stosujemy zamiennie – oba działania mimo wielu podobieństw, różni jednak wiele. Oparte są o inne normy i przepisy, a w praktyce różnica między nimi staje się jeszcze bardziej wyrazista.
Czym jest legalizacja a czym wzorcowanie wagi przemysłowej?
Każda waga przemysłowa służąca do rozliczeń w obrocie handlowym, podlega obowiązkowi legalizacji. Rodzaje dowodów legalizacji pierwotnej, legalizacji jednostkowej i legalizacji ponownej oraz okresy ważności tych legalizacji określa tabela 1 (fragment dot. wag).
O ile legalizacja zdefiniowana jest prawnie, o tyle wzorcowanie nie podlega żadnym ustawom. Istnieją dokumenty i normy, np. ISO 17025 czy też ISO 9001, które opisują rodzaje wyposażenia pomiarowego oraz sposoby ich nadzoru. Jednakże żaden z nich nie zawiera informacji na temat obowiązku wykonywania wzorcowania, czasookresów wzorcowań ani ich terminu ważności. Obowiązek ten leży po stronie użytkownika urządzenia pomiarowego, w naszym przypadku
wagi przemysłowej. To użytkownik, podejmując decyzję, powinien uwzględnić parametry wagi, częstotliwość ewentualnych napraw i przeprowadzanych przeglądów, wewnętrzne kontrole i sprawdzenia.
Wagi przemysłowe – legalizacja i wzorcowanie w praktyce
Dla przykładu zważmy pojazd o znanej masie 30 000 kg na standardowej wadze samochodowej w III klasie dokładności o parametrach wagi max 60 000 kg, min 400 kg, e = 20 kg. Następnie poddajmy analizie otrzymane wyniki w oparciu o świadectwo legalizacji i wzorcowania. Po wjeździe pojazdu na wagę otrzymano wskazanie 30 020 kg. Od razu widać, że wskazanie wagi jest o 20 kg większe niż masa ważonego pojazdu.
Co to oznacza? Wiadomo jedynie, że wskazanie to może się wahać od 30 010 kg do 30 028 kg. Nie mając zatem wiedzy jakie jest rzeczywiste wskazanie wagi, przyjmuje się jako wskazanie wyświetlaną wartość. Z punktu widzenia posiadanego świadectwa legalizacji, waga jest sprawna technicznie. Wskazanie wagi mieści się w granicach błędów maksymalnych, dopuszczalnych dla danego zakresu wagi podczas użytkowania (w przedziale od 10 000 kg do 40 000 kg włącznie wartość ta wynosi ±2e = 40 kg). I to w zasadzie tyle.
W wyniku przeprowadzonego wzorcowania stwierdzono natomiast, że dla tego obciążenia wskazanie rzeczywiste wagi wynosi 30 010 kg. Tak więc rzeczywisty, potwierdzony wzorcowaniem błąd wskazania wagi wynosi +10 kg, co wykazano w świadectwie wzorcowania.
Przyjmując zatem wskazanie wagi, bez odniesienia do wyników wzorcowania, możemy przyjąć, że dla każdego pomiaru nieświadomie godzimy się na błąd 10 kg wynikający z różnicy pomiędzy wskazaniem wagi 30 020 kg i wartością wyznaczoną podczas wzorcowania 30 010 kg.
Legalizacja czy wzorcowanie – co wybrać?
Na pytanie czy legalizować czy wzorcować jest tylko jedna odpowiedź – i jedno i drugie.
Zalety legalizacji:
– możliwość rozliczenia w obrocie handlowym,
– stwierdzenie, że przyrząd pomiarowy spełnia wymagania określone prawem – potwierdzenie w formie świadectwa legalizacji i/lub cechy legalizacji.
Wady legalizacji:
– brak pełnej wiedzy na temat faktycznych błędów wskazań wagi,
– brak możliwości uwzględnienia rzeczywistych błędów wskazań, np. w procesie produkcyjnym.
Zalety wzorcowania:
– analiza stanu technicznego wagi,
– możliwość uwzględnienia błędów wskazań w procesach produkcyjnych,
– optymalizacja procesów poprzez łatwiejsze planowanie remontów i przeglądów,
– zapewnienie stałej, wysokiej jakości produktów i usług.
Wady wzorcowania:
– konieczność wykorzystania akredytowanych wzorców masy lub wywzorcowanej wagi kontrolnej przy każdym wzorcowaniu.
Podsumowując, legalizacja pozwala nam dokonywać rozliczeń handlowych. Nie daje ona jednak pełnej, rzetelnej i szczegółowej informacji na temat stanu i dokładności użytkowanej wagi. Tę informację daje nam wzorcowanie. Dlatego, mając „papier” na zalegalizowaną wagę, warto jednak dokonywać we własnych zakresie, według własnych wytycznych czy założeń, w oparciu o własną ocenę ryzyka, okresowych wzorcowań. To przecież w interesie użytkownika wagi przemysłowej jest to, aby jego urządzenie ważyło możliwie najdokładniej.
Więcej szczegółów na temat wzorcowania i legalizacji wag przemysłowych znaleźć można w naszym kwartalniku „Pod kontrolą”:
https://www.podkontrola.pl/wagi-przemyslowe-legalizowac-czy-wzorcowac/
